1. Khái niệm và cách hoạt động của Công nghệ AI
Công nghệ AI (Artificial Intelligence – AI) là một lĩnh vực trong khoa học máy tính có liên quan đến việc tạo ra các hệ thống máy tính có khả năng thực hiện các nhiệm vụ thông minh mà trước đây chỉ có con người mới có thể làm được. Mục tiêu của trí tuệ nhân tạo là tạo ra các máy tính hoặc hệ thống có khả năng tư duy, học hỏi, giải quyết vấn đề và thực hiện công việc một cách tự động.
Một trong những phương pháp chính là học máy (machine learning), nó cho phép máy tính học từ dữ liệu và cải thiện hiệu suất qua thời gian, nó dựa trên việc xây dựng mô hình toán học và sử dụng các thuật toán để tìm hiểu và phân tích dữ liệu. Một dạng phổ biến của học máy là học sâu (deep learning), trong đó các mạng nơ-ron nhân tạo lớn được sử dụng để xử lý thông tin và học từ dữ liệu không gian rộng. Nó cũng sử dụng nhiều kỹ thuật khác như xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), trong đó máy tính có khả năng hiểu và tạo ra ngôn ngữ tự nhiên. Các hệ thống xử lý ngôn ngữ tự nhiên có thể hiểu và tạo ra văn bản, nói và tương tác với con người bằng ngôn ngữ tự nhiên.
Trí tuệ nhân tạo có thể được phân thành ba loại hệ thống khác nhau: trí tuệ nhân tạo phân tích, lấy cảm hứng từ con người và nhân tạo. Để hoạt động, nó cần có dữ liệu đầu vào phong phú và các thuật toán phù hợp. Quá trình huấn luyện mô hình thường đòi hỏi một lượng lớn dữ liệu và khả năng tính toán mạnh mẽ.
2. Ứng dụng vào thực tế
Trong giao thông vận tải: Được sử dụng trong xe tự lái và hệ thống quản lý giao thông để cải thiện an toàn và hiệu suất giao thông.
Trong y tế: Sử dụng để phân tích dữ liệu y tế và hỗ trợ các bác sĩ trong việc chẩn đoán bệnh và đưa ra dự đoán về kết quả điều trị, phân tích hình ảnh y tế, dự đoán kết quả điều trị và phát hiện bất thường trong dữ liệu y tế. Ngoài ra, có thể áp dụng để phát triển các trợ lý ảo và chatbot thông minh, giúp cung cấp thông tin y tế, tư vấn sức khỏe và hỗ trợ tương tác người-máy trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.
Trong lĩnh vực ngân hàng, ông Nguyễn Việt Phương, Giám đốc phát triển phần mềm Techcombank cho biết ngân hàng này ứng dụng Công nghệ AI đã giúp xác thực thông tin, nhận diện khách hàng thông qua eKYC. Trong bối cảnh dịch COVID-19, nhiều khách hàng không thể đi đến ngân hàng giao dịch trực tiếp, việc ứng dụng đó giúp số lượng khách hàng mở tài khoản tăng lên nhiều.
Ngành công nghiệp: Sử dụng để tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm thời gian và tăng năng suất, từ việc lập kế hoạch sản xuất đến quản lý kho và kiểm soát chất lượng. Giúp quản lý chuỗi cung ứng, giám sát và phát hiện các rủi ro an toàn trong môi trường làm việc, từ giám sát hình ảnh để phát hiện hành vi nguy hiểm cho đến dự đoán và ngăn chặn các tai nạn lao động. Đặc biệt, áp dụng AI để tự động kiểm tra chất lượng sản phẩm.
Trong lĩnh vực nhà hàng, ông Nguyễn Anh Nguyên, Chủ tịch và CTO của Tập đoàn Hatto cho biết ứng dụng AI, học máy có thể giúp biết trước hoặc hạn chế những rủi ro liên quan đến an toàn vệ sinh thực phẩm trước khi lên bàn ăn. Sử dụng AI, học máy, thị giác máy tính (computer vision) có thể kiểm soát độ tươi, chất lượng của rau củ quả và giúp loại bỏ rau củ quả không đảm bảo chất lượng.
Trong giáo dục: Sử dụng để cung cấp nhiều dữ liệu bổ ích để giúp các em sinh viên lựa chọn được những khóa học tốt nhất cho mình. Nó giúp giáo viên tư vấn, gợi ý phương pháp giảng dạy và tự động hóa các nhiệm vụ quản lý lớp học. Bên cạnh đó, rất nhiều trò chơi, phần mềm giáo dục ra đời giúp học sinh tương tác và học một cách thú vị.
Trong ngành thương mại và du lịch: AI đang thay đổi cách mà những người kinh doanh làm việc, giúp khả năng thương mại hiệu quả và ít tốn kém. Nó phát triển những các ứng dụng điện tử đáng tin cậy, không cần văn bản giấy, kiểm tra danh tính (ID) nhanh hơn, chia sẻ dữ liệu và thủ tục lưu tài liệu theo tiêu chuẩn số hóa. Sự gia nhập của AI trong ngành thương mại sẽ yêu cầu phát triển một loạt các tiêu chuẩn mới, cho phép cải tiến quản lý kho hàng, dự đoán yêu cầu, và độ chính xác hơn trong việc chế tạo và vận chuyển đúng thời gian.
3. Cơ hội và thách thức
Cơ hội
Công nghệ AI có thể giúp trong việc khám phá tri thức mới và tiến bộ trong nhiều lĩnh vực khoa học và nghiên cứu. Nó có thể tìm kiếm mẫu, phát hiện mối quan hệ và đưa ra những phát hiện mới mà con người có thể bỏ qua, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của con người.
Theo ông Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, cơ hội của việc sử dụng Công nghệ AI, đặc biệt là ChatGPT hiện rất lớn. Có thể kể đến như ChatGPT có thể tạo ra những nội dung văn bản rất phức tạp chỉ từ những câu lệnh đơn giản của người dùng, giúp tăng tương tác với độc giả và giúp cải thiện trải nghiệm người dùng bằng cách trả lời các câu hỏi cũng như giải đáp thắc mắc của khách hàng. Bên cạnh đó, khi chia sẻ về ứng dụng ChatGPT trong hoạt động của một tòa soạn báo, Phó Tổng Biên tập Vietnamplus Nguyễn Hoàng Nhật cho rằng, công cụ này rất thích hợp để trở thành trợ lý biên tập viên. Theo đó, ChatGPT có thể phát huy tác dụng trong các hoạt động tiền xử lý như lên ý tưởng và thực hiện nghiên cứu ban đầu cho một chủ đề. Đồng thời tiến hành xử lý hậu kỳ như tạo bài đăng cho mạng xã hội, tóm tắt và tối ưu hóa một chủ đề. Với khoảng thời gian được tiết kiệm này, phóng viên, biên tập viên có thể sử dụng vào nghiên cứu các tin bài sâu hơn và mang lại nội dung chất lượng hơn.
Có rất nhiều công ty đều nhận ra sức mạnh của Trí tuệ nhân tạo, Các doanh nghiệp đã sử dụng ứng dụng để mở rộng quy mô, tăng thêm module lập trình liên quan đến dữ liệu đầu vào, dữ liệu đào tạo, dữ liệu thay đổi, dữ liệu quản lý đối tác và dữ liệu công nghệ.
Tại Việt Nam, cũng đã thành lập một số Trung tâm Trí tuệ nhân tạo tại các trường đại học và viện nghiên cứu để khuyến khích phát triển công nghệ AI. Các trung tâm cung cấp hỗ trợ và tài nguyên cho các nhà nghiên cứu, đồng thời hợp tác với các đối tác trong ngành để phát triển các giải pháp AI cho các lĩnh vực khác nhau.
Nó có thể hỗ trợ chẩn đoán bệnh, phân tích hình ảnh y tế, dự đoán dịch bệnh và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe thông minh. Nó có thể giúp đẩy mạnh hiệu quả và chất lượng chăm sóc y tế. Giúp cải thiện chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam.
Thách thức
Công nghệ AI yêu cầu dữ liệu lớn và chất lượng cao để đạt được hiệu suất tốt. Tuy nhiên, việc thu thập và tiếp cận dữ liệu phù hợp có thể gặp khó khăn, và nếu dữ liệu không chính xác hoặc không đại diện, kết quả của nó có thể không đáng tin cậy.
Mặc dù Công nghệ AI sẽ tạo ra các cơ hội việc làm mới và năng động hơn, nhưng nó cũng có khả năng phá vỡ việc làm hiện có. Ví dụ, việc sử dụng robot ngày càng tăng, robot cùng máy móc sẽ có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ hiện đang được thực hiện bởi con người… sẽ dẫn đến mất việc làm.
Công nghệ AI không phân bố đồng đều, và việc tiếp cận nó có thể tạo ra bất bình đẳng trong xã hội. Sự chênh lệch kỹ thuật và tài chính có thể dẫn đến sự khác biệt về tiếp cận và sử dụng Công nghệ AI giữa các quốc gia, các tầng lớp và các khu vực.
Một thách thức lớn trong Công nghệ AI là khả năng giải thích và hiểu nguyên lý hoạt động của các mô hình. Trong một số trường hợp, AI có thể tạo ra kết quả chính xác nhưng không thể giải thích cách nó đưa ra quyết định, điều này khiến người dùng khó tin tưởng và khó nhận biết sự gian lận hoặc lỗi.
Đối với việc triển khai và sử dụng AI, sự phụ thuộc vào công nghệ là một thách thức. Các hệ thống AI phức tạp và đòi hỏi cơ sở hạ tầng và tài nguyên phù hợp để hoạt động hiệu quả. Điều này có thể tạo ra một rào cản cho các tổ chức và quốc gia có hạn chế về tài nguyên.
AI giống như con dao hai lưỡi, có thể khiến các tòa soạn cắt giảm nhân sự để tiết kiệm chi phí, thậm chí làm thay đổi cả mô hình kinh doanh đã tồn tại nhiều thập kỷ trong lĩnh vực quảng cáo kỹ thuật số.
4. Một số thành tựu của Công nghệ AI
ChatGPT
Được huấn luyện trên một lượng lớn dữ liệu từ các nguồn trên internet và có khả năng tạo ra các phản hồi tự nhiên và thông minh dựa trên ngữ cảnh và câu hỏi của người dùng. Nó có khả năng hiểu và phản ứng với các câu hỏi, yêu cầu và yêu cầu thông tin từ người dùng.
Với khả năng đa dạng và linh hoạt trong trả lời, ChatGPT có thể hỗ trợ người dùng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cung cấp thông tin, giải đáp câu hỏi, tìm kiếm, tạo ra nội dung và đưa ra lời khuyên. Mô hình này không chỉ đơn thuần phản ứng theo mẫu, mà còn có khả năng tạo ra các câu trả lời sáng tạo và phù hợp với ngữ cảnh.
Deepfake
Là sự kết hợp từ cụm từ “deep learning” và “fake” (giả mạo), deepfake ám chỉ việc sử dụng mô hình học sâu để tổng hợp và thay đổi nội dung gốc một cách nhân hóa và tự nhiên. Dù mới phát triển vài năm gần đây, nhưng công nghệ deepfake đã trở nên ngày càng phổ biến, có thể gây ra những tác hại khôn lường đến đời sống xã hội. Tuy nhiên, deepfake cũng có thể được sử dụng trong việc giải trí và tạo ra nội dung sáng tạo như video hài, tự chế, và dự án nghệ thuật.
Cùng với sự tiến bộ của deepfake, cũng có những rủi ro và hậu quả tiềm ẩn. Deepfake có thể gây nguy hiểm cho danh tiếng và an ninh cá nhân, gây nghi ngờ và đánh mất sự tin tưởng vào nội dung trực tuyến. Do đó, việc nhận diện và ngăn chặn deepfake đang trở thành một thách thức đối với các nhà nghiên cứu và chính phủ.
Chép tranh bằng trí tuệ nhân tạo
Công nghệ của trí tuệ nhân tạo có thể nghiên cứu chi tiết các đường nét, màu sắc và ánh sáng của một bức tranh. Từ đó nó có thể sao chép một tác phẩm nghệ thuật thành một phiên bản mới. Công nghệ này đã được nghệ sĩ, lập trình viên Gene Kogan áp dụng để tạo ra bức tranh nổi tiếng “Nàng Mona Lisa” dựa trên các thuật toán của trí tuệ nhân tạo.
Máy học của Amazon
Là một bộ công cụ và dịch vụ Công nghệ AI được cung cấp bởi Amazon Web Services (AWS). Nó cung cấp các công cụ, khung công việc và dịch vụ cho phép người phát triển xây dựng và triển khai ứng dụng Công nghệ AI một cách dễ dàng và hiệu quả trên nền tảng đám mây của Amazon, bao gồm một loạt các dịch vụ như Amazon SageMaker, Amazon Rekognition, Amazon Comprehend, Amazon Polly và nhiều hơn nữa. Các dịch vụ này cung cấp các tính năng như xử lý ngôn ngữ tự nhiên, phân tích hình ảnh, giọng nói tổng hợp và học máy.
Đồng thời, giải quyết các vấn đề thực tế của doanh nghiệp trong bất kỳ lĩnh vực nào và tự tin đổi mới. Tham gia xây dựng hơn 100.000 khách hàng trên AWS, dựa trên hơn 20 năm kinh nghiệm tại Amazon.
Cờ và các Trò chơi điện tử
Một trong những thành tựu nổi bật của Công nghệ AI trong lĩnh vực này là chương trình AlphaGo của Google DeepMind. AlphaGo đã chiến thắng các vận động viên chuyên nghiệp trong trò chơi cờ vây, một trò chơi có quy tắc phức tạp và số lượng nước đi lớn. AlphaGo sử dụng kỹ thuật học sâu và học tăng cường để đánh bại các đối thủ hàng đầu và mang lại tiến bộ lớn trong lĩnh vực này. Ngoài ra, các trò chơi như Space Invaders, Pong, Doom và World of Warcraft đã đánh bại được nhiều người chơi có kinh nghiệm.
5. Tương lai của Công nghệ AI
Trí tuệ nhân tạo đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Với sự tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực này, tương lai của Công nghệ AI trông hứa hẹn mang đến nhiều cơ hội và thay đổi đáng kể.
Một trong những khía cạnh quan trọng của tương lai Công nghệ AI là sự ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp. Từ y tế đến nông nghiệp, từ giao thông đến tài chính, nó sẽ được sử dụng để tăng cường hiệu suất và tạo ra giá trị mới. Các hệ thống y tế thông minh có thể phát hiện bệnh tật sớm hơn và tăng cường chẩn đoán, trong khi trong lĩnh vực nông nghiệp, nó có thể giúp nâng cao năng suất và quản lý tài nguyên.
Công nghệ AI tăng cường phân phối tự động trong hệ thống bán lẻ, không những vậy nó còn tự chủ và cá nhân hóa hơn với các kịch bản thực tế dựa trên lịch sử trước đây và xu hướng hỗ trợ người tiêu dùng. Trong tương lai, bạn có thể giao hàng nhanh chóng bằng máy bay không người lái, đã được đưa vào sử dụng và trở thành xu hướng ở Mỹ.
Công nghệ AI cũng dự kiến sẽ thúc đẩy sự phát triển của xe tự lái và robot. Từ ô tô tự động đến robot hỗ trợ trong công việc hàng ngày. Điều này có thể đem lại lợi ích lớn cho con người, từ giảm tai nạn giao thông đến tăng cường hiệu suất lao động và tiết kiệm thời gian.
Công nghệ AI mở ra hàng triệu cơ hội việc làm mới. Trên thực tế, Ấn Độ tăng gần gấp đôi số kỹ sư trí tuệ nhân tạo vào năm 2019, sự phát triển trong ngành AI của Ấn Độ được hỗ trợ bởi các chuyên gia chuyển đổi sang vai trò kỹ sư trí tuệ nhân tạo bằng cách nâng cao kỹ thân của bản thân thông qua các khóa học Trí tuệ nhân tạo.
Tương lai của trí tuệ nhân tạo đầy triển vọng và đầy hứa hẹn. Nó đang tiến xa hơn và đóng vai trò ngày càng quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Nó sẽ trở thành vũ khí đắc lực trong tất thảy mọi ngành nghề, lĩnh vực.